قصد داریم تعدادی از روش های تشخیص نشریات جعلی را بررسی نماییم. امید است این راهنما مورد استفاده شما عزیزان قرار گیرد و موجب افزایش آگاهی نسبت به تقلب و جعل علمی گردد.
در ابتدا باید تفکیکی بین مفهوم "نشریه جعلی" و "وبسایت جعلی نشریه" قائل شویم. برای روشن شدن مطلب در ادامه به توضیح این دو مفهوم می پردازیم:
نشریه جعلی، نشریه ای است که هیچ زمینه علمی ندارد و صرفاً اقدام به انتشار مقالات علمی با عنوان یک نشریه می نماید و تقریباً هر مقاله ای حتی به صورت غیر علمی و حتی جفنگ را نیز منتشر می نماید.
وبسایت جعلی نشریه، وبسایتی از که با عنوان یک نشریه معتبر ایجاد می شود و هدف آن صرفاً کلاه برداری است. اکثر قربانیان جعل و تقلب علمی گرفتار این روش شده اند.
تشخیص مورد اول بسیار آسان است و با کمی جست و جو می توان نشریات بی اعتبار را شناسایی کرد لذا برای جلوگیری خسارت های مالی و معنوی در اینجا تعدادی از روش های تشخیص "وبسایت جعلی نشریات" را مورد بررسی قرار داده ایم:
- نوع انتشار نشریه: یکی از ساده ترین روش های تشخیص "وبسایت جعلی نشریات" بررسی نوع انتشار نشریه است. در اکثر مواقع "وبسایت جعلی نشریات" برای نشریاتی که به صورت کاغذی منتشر می شوند و نسخه الکترونیک ندارند ایجاد می شوند.
- دیسیپلین یا اسکوپ نشریه: یکی از روش های ساده برای تشخیص نشریات دیسیپلین یا اسکوپ نشریه است. برای تشخیص "وبسایت جعلی نشریات" با استفاده از این روش کافی است نشریه را در یکی از پایگاه های نمایه سازی نشریات مانند isi یا isc جست و جو نماییم و دیسیپلین یا اسکوپ آن را استخراج نماییم و آن را با اسکوپ مقالات چاپ شده توسط وبسایت مقایسه کنیم. به عنوان مثال نشریه ای که در مورد سیاست است نمی تواند مقالات برق چاپ کند، زیرا به محض انجام این کار از فهرست پایگاه نمایه ساز (isi یا isc) حذف خواهد شد. قطعاً یک ژورنال معتبر برای دریافت چند صد دلار حاضر نخواهد بود اعتبار خود را از دست دهد و در صورت مشاهده چنین رویدادی مطمئن باشید شما با یک "وبسایت جعلی نشریات" رو به رو هستید.
- آرشیو سازی با استفاده از مقالات منتشر شده: این هم یکی از روش های ساده برای تشخیص "وبسایت جعلی نشریات" است. چیزی که برای داشتن یک "وبسایت جعلی نشریات" تعدادی مقاله است. قطعاً یک وبسایت در ابتدای امر مقاله ای برای چاپ دریافت نمی کند لذا برای ایجاد آرشیو نیاز دارد تا تعدادی زیادی مقاله آپلود نماید. اما این مقالات از کجا به دست می آیند؟ قطعاً فردی که حاضر است از طریق "وبسایت جعلی نشریات" کسب درآمد نماید هزینه ای نیز برای نگارش مقاله صرف نمی کند، بلکه اقدام به کپی مقالات منتشر شده سایرین می نماید تا با این روش به بازدید کننده القا نماید که مقالات موجود در وبسایت مقالات واقعی هستند. برای استفاده از این روش جهت تشخیص "وبسایت جعلی نشریات" جست و جوی عناوین مقالات یا بخشی از چکیده شما را از جعلی بودن یا نبودن وبسایت آگاه می سازد.
- آدرس های اینترنتی نامتعارف: این روش نیز یکی از راه های ساده برای تشخیص "وبسایت جعلی نشریات" است. با توجه به اینکه ثبت دامنه اینترنتی در بسیاری از کشورها نیازمند ارائه مدارک شناسایی است و ایجاد "وبسایت جعلی نشریه" موجب پیگرد قانونی است لذا متقلبین برای "وبسایت جعلی نشریه" خود از سرویس دهندگان وبلاگ یا زیر دامنه های وبسایت دیگر استفاده می کنند.
- تنوع مولفین: این روش ساده و قطعی نیست اما می تواند به صورت ابزار کمکی مورد استفاده قرار گیرد. برای استفاده از این روش کافی است به نسخه های منتشر شده نشریات مراجعه نمایید. به عنوان مثال اگر در یک نشریه خارجی، فقط مقالات ایرانی ببینیم احتمال اینکه با "وبسایت جعلی نشریه" رو به رو شده باشیم بالاست.
البته روش های فوق تنها راه های شناسایی "وبسایت جعلی نشریه" نیستند و روش های دیگری نیز وجود دارند.