بیان مسئله (Statement of problem)
هر تحقیق علمی با طرح سوال یا مسئله ای آغاز می شود که اساسا تحقیق برای پاسخ گویی به آن انجام می گیرد و محقق باید با عنایت به مطالعات و بررسی های اولیه ای که پیرامون مساله مورد نظر انجام داده است آن را بیان کند.
✅ در واقع بیان مسئله ویترین یک کار پژوهشی است و برای تنظیم آن باید دقت و درایت زیادی به خرج داد.
قاعده کلی برای بیان مسئله و موضوع تحقیق این است که کلیه سوالات زیر به روشنی و وضوح، پاسخ داده شود:
1️⃣ چه کسی ؟
🔸پژوهش در مورد چه کسانی انجام می شود؟
🔸یا چه کسانی مورد پژوهش قرار می گیرند؟
2️⃣ چه متغیر یا متغیر هایی؟
🔸مطالعه در مورد چه متغیر یا متغیرهایی است؟
🔸یا چه عواملی مورد تحقیق قرار می گیرد؟
3️⃣ چگونه؟
🔸پژوهش چگونه انجام می شود؟
🔸آیا ارتباط بین دو یا چند متغیر را تعیین می کند؟
🔸آیا دستکاری شرایط و تاثیر عامل یا عواملی خاص مورد توجه است؟
🔸آیا مقایسه عملکردها و ویژگی های گروه های مورد نظر است؟
🔸آیا صرفا شرایط موجود توصیف می شود؟
4️⃣ کجا؟
🔸پژوهش در چه مکانی و یا در چه محیط و محدوده ای انجام خواهد گرفت؟
5️⃣چه وقت؟
🔸پژوهش، در چه دوره، سال و زمانی انجام می شود؟
در تعریف بیان مسئله تحقیق رعایت ملاک های زیر ضروریست:
🔘 بیان مسئله باید به نحوی باشد که رابطه بین دو یا چند متغیر را بیان کند.
🔘مسئله پژوهش باید روشن و بدون ابهام بیان شود.
🔘کاملا مرتبط با پژوهش باشد.
🔘مساله پژوهش باید طوری تنظیم و بیان شود که بطور عملی قابل بررسی و تحقیق باشد، قابلیت آزمایش داشته و تجربه پذیر باشد، یعنی اینکه هم رابطه ها قابل آزمون باشد و هم متغیرها قابل اندازه گیری باشد.
🔘مسئله پژوهش نباید نمایانگر یک موضوع اخلاقی باشد، یا مسئله اخلاقی ایجاد کند.
🔘مساله تحقیق باید دارای دامنه محدود باشد و تا آنجا که ممکن است فقط یک مسئله یا مشکل را مطرح کند.
در نگارش بیان مسئله توجه به نکات زیر توصیه می شود:
⏺ بیان مسئله پژوهش باید مستند و مستدل باشد.
( ارائه ارجاعات دقیق و مستند نویسی ضروری است.)
⏺ مسئله پژوهش باید به گونه ای بیان شود که ارزیابی کنندگان طرح که کار آزموده و با صلاحیت اند، اما احتمالا آگاهی زیادی درباره ی طرح ندارند بتوانند ارزش آن را دریافته، به اهمیت آن پی ببرند.
⏺ مفاهیم و متغیرهای موجود در مسئله باید دقیقا تعیین و تعریف شود.
⏺ بیان مسئله نباید شعاری و احساسی باشد و باید از کلی نویسی در آن اجتناب گردد.
⏺ مطالعه جامع منابع مربوط به موضوع، از جمله ضرورت های پرداختن به بیان مسئله پژوهش است.
⏺ مسئله پژوهش باید به خوبی با پیشینه ارتباط داده شود ( مسئله پژوهش باید حداقل مبتنی بر نتایج 5 پژوهش قبلی باشد).